Κάποιες φορές η ζωή των ανθρώπων είναι σαν τις ταινίες που
βλέπουμε στη μεγάλη οθόνη. Άλλοτε γεμάτες απρόοπτα και δυσκολίες και άλλοτε
περιπετειώδης. Όπως και να την χαρακτηρίζουμε, το σίγουρο είναι ότι
διακρίνουμε ανθρώπους που αψηφώντας τα εμπόδια κυνηγούν το όνειρό τους ακόμη
και στην άκρη του κόσμου. Σε αυτή λοιπόν την κατηγορία ανήκει ο Δημήτρης
Κατρακάζος, ο οποίος ξεκίνησε το 1926 από τον Κοντιά της Λήμνου με προορισμό
την Αμερική μαζί με τα δύο του ξαδέλφια. Το πλοίο όμως είχε ενδιάμεσες στάσεις
στη Μασσαλία και στην Καζαμπλάνκα πριν συνεχίσει το ταξίδι στον Ατλαντικό. Στο
λιμάνι αυτό του Μαρόκου, όμως εδώ και δύο δεκαετίες δραστηριοποιούνταν ο
Ιωάννης Βαμβακερός, Λημνιός προερχόμενος από την Αλεξάνδρεια της Αίγυπτου ο
οποίος ασχολούνταν με την τροφοδοσία των πλοίων. Μόλις λοιπόν ο Βαμβακερός
διάβασε τα ονόματα των επιβατών σε μια τοπική εφημερίδα, αναγνώρισε τους τρεις
Έλληνες οι οποίοι ήταν και συντοπίτες του. Έτσι έπεισε τους νεαρούς να
ματαιώσουν το ταξίδι για τις Η.Π.Α. και να παραμείνουν στη χώρα.
Η πρώτη δουλειά του Κατρακάζου ήταν σε συνεργείο αυτοκινήτων,
ένας χώρος που δεν άφηνε τις ικανότητές του να αναδειχθούν. Την εποχή εκείνη τα
γαλλικά στρατεύματα κινούνταν με κατεύθυνση προς την έρημο και οι Γάλλοι έδιναν
κίνητρα σε νέους επιχειρηματίες για να ιδρύσουν εμπορικές εταιρείες. Δράττοντας
αυτήν την ευκαιρία ο Δημήτρης Κατρακάζος, αφού πέρασε μερικούς μήνες στο Oued
Zem, έφθασε με τα πόδια μια κρύα ημέρα του Νοεμβρίου του 1928, στο Ouarzazatte. Τότε στην περιοχή υπήρχαν μόνο η Kasbah Taourirt, και η
khalifa του Glaoui, στις οποίες τα γαλλικά στρατεύματα είχαν κατασκηνώσει.
H kasbah του Ouarzazatte
Εργάζεται ως διαχειριστής στις επιχειρήσεις του Βαμβακέρου, αλλά τα όνειρα και
η πίστη στον εαυτό του τον οδηγούν παραπέρα. Παρακινούμενος από τον Πλωμαρίτη, Εμμανουήλ
Μανωλιό, που ήταν εγκατεστημένος στην περιοχή αρκετό καιρό πριν, αποφασίζει να
παραμείνει αφού το γαλλικό προτεκτοράτο ευνοούσε όσους ήθελαν να ασχοληθούν με
το εμπόριο. Έτσι δημιούργει την πρώτη του επιχείρησή με την ονομασία “Au rendez-vous des mineurs”, στο χώρο
όπου βρίσκεται το σημερινό εστιατόριο “Chez
Dimitri”. Προμηθεύεται εμπορεύματα από τον μεγαλέμπορο Ι. Βαμβακερό, τα
οποία και πληρώνει με τις λιγοστές χρυσές που έφερε μαζί του από τη Λήμνο στο
ξεκίνημα της περιπέτειας του.
Λόγω του νεαρού της ηλικίας του και
προκειμένου να λάβει άδεια για διακίνηση αλκοόλ, έπρεπε στο μαγαζί να
εργάζονται ενήλικοι. Στη φωτογραφία διακρίνουμε το Δ. Κατρακάζο να περιβάλλεται
από δύο αδέρφια, Έλληνες από τη Ρόδο, οι οποίοι τον βοήθησαν να ξεπεράσει αυτό
το εμπόδιο
Μεταξύ 1920-1930, στο Ouarzazatte
ζούσαν ως επί το πλείστον λεγεωνάριοι καθώς και όσοι εργάζονταν στα ορυχεία
μαγγανίου, οι οποίοι και αποτελούσαν τους κύριους πελάτες του Έλληνα εμπόρου
που δραστηριοποιούνταν στο πιο κομβικό σημείο της πόλης, στην κεντρική λεωφόρο
Μοχάμεντ V. Τα πλεονεκτήματα που έδινε η συγκεκριμένη θέση ήταν σημαντικά, αφού
αποτελούσε τόπο συνάντησης των μεταφορέων και των ταξιδιωτών, ενώ εκεί ήταν ο
πρώτος σταθμός της βενζίνης, το πρώτο ταχυδρομείο και ο πρώτος τηλεφωνικός
θάλαμος. Μετά από μερικά έτη εργασίας, ο Κατρακάζος αποκτά στην απέναντι πλευρά
του δρόμου ένα οίκημα όπου ανοίγει ένα παντοπωλείο και ένα ξενοδοχείο.
Παράλληλα αναλαμβάνει και τον αποκλειστικό έλεγχο του καπνού σε όλο το νότιο
Μαρόκο. Ο ευφυής όμως επιχειρηματίας δεν σταματάει εκεί, αλλά δραστηριοποιείται
και στο χώρο της οδοποιίας. Παρά την προσωπική και οικονομική του ανέλιξη δεν
σταματάει ποτέ να βοηθά την πόλη όπου ζούσε και τους ανθρώπους που κινούνταν
γύρω του. Έτσι χρηματοδότησε τη διάνοιξη εκατοντάδων πηγαδιών, ενώ συνέβαλε και
στην εκπαίδευση των ντόπιων ανεγείροντας σχολικές αίθουσες.
Αναμφισβήτητα όμως, η επιχείρηση που συνδέθηκε όσο τίποτε άλλο
με τον πανέξυπνο Λημνιό, ήταν το “Chez Dimitri”, το εστιατόριο σύμβολο του
Ouarzazatte, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1928,
αρχικά ως μπακάλικο αλλά και ως σταθμός ανεφοδιασμού για τη λεγεώνα των ξένων.
Έξω
από το παντοπωλείο τη δεκαετία 1930
Σήμερα, το “Chez Dimitri”
είναι το απόλυτο σύμβολο του Ouarzazatte αφού στα τραπέζια
του έχουν καθίσει όλοι οι ηθοποιοί – από τον Omar Sharif μέχρι τον Brad Pitt
–που έχουν πρωταγωνιστήσει στις ταινίες που γυρίστηκαν στα χολιγουντιανά
στούντιο της πόλης.
Το
«Chez Dimitri», όπως είναι σήμερα
Στην προσωπική του ζωή παντρεύτηκε την Έλλη Δεσύπρη από τη
Θεσσαλονίκη, η οποία ήρθε στο Ouarzazate το 1955. Απέκτησε ένα γιο, τον Πέτρο
Κατρακάζο, καθηγητή οικονομικών και επιχειρηματία που συνεχίζει το έργο του
πατέρα του. Το
1973 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το Αργυρό παράσημο της
τιμής. Ο Δημήτρης Κατρακάζος έφυγε από τη ζωή το Νοέμβριο του 1991 αφήνοντας
πίσω του μια πραγματικά γεμάτη ζωή. Υπήρξε ένας άνθρωπος πέρα από τα καθιερωμένα,
κάτι που μαρτυρούν οι πολλές ιστορίες που αφορούν τη ζωή του.
Στα 19 του χρόνια, με μια καντίνα
που στεγάζονταν σε μια στρατιωτική σκηνή, ακολουθεί τις γαλλικές λεγεώνες
ομάδες σε μια επιχείρηση του Jebel Sagho εναντίον των φυλών του Ait Atta, που
είχαν επικεφαλή τον αρχηγό των Βέρβερων Asso ou Baslam. Μετά από αντίσταση
αρκετών μηνών, τελικά παραδόθηκαν στο στρατηγό Hure. Οι Γάλλοι τους κρατούν αιχμάλωτους
ενώ ο Asso ou Baslam και η οικογένεια του φρουρούνται από Σενεγαλέζους τυφεκιοφόρους.
Η ζέστη είναι αφόρητη, όπως εξίσου έντονη είναι η πείνα και η δίψα των κρατούμενων,
που όμως αρνούνται να πιούν το νερό που τους δίνουν οι Γάλλοι με το φόβο της
δηλητηρίασης. Ο Δημήτρης Κατρακάζος όμως, χωρίς να γίνει αντιληπτός, μεταφέρει κρυφά
στον Asso ou Baslam και την οικογένειά του, μπουκάλια σφραγισμένα με καπάκια Vichy
και κουτιά με σαρδέλες. Όταν αργότερα απελευθερώθηκε με τιμές ο αρχηγός των
Βέρβερων, δεν ξέχασε ποτέ την χειρονομία του Έλληνα με τον οποίο συνδέθηκε με
μια μεγάλη φιλία. Συνάμα, μέσα από αυτό το γεγονός, ο Δημήτρης Κατρακάζος
απέκτησε μια περίοπτη θέση στην ιστορία των φυλών της περιοχής.
Στα χρόνια τώρα του Β’ Παγκοσμίου
πολέμου, μερικές εκατοντάδες Γερμανοί στρατιώτες, όμηροι του αφρικανικού
μετώπου, ζούσαν έγκλειστοι σε στρατόπεδο του Ouarzazatte υπό δύσκολες συνθήκες.
Πολλές φορές οι Γάλλοι, προκειμένου να κάνουν διάφορες εργασίες, τους
χρησιμοποιούσαν ως προσωπικό. Λόγω του γεγονότος ότι ο Κατρακάζος είχε τις
μεγαλύτερες εγκαταστάσεις εκτροφής χοίρων στο νότιο Άτλα πρότεινε στους Γάλλους
να τους φέρουν σε αυτόν. Εκεί, ο μεγάλος Έλληνας έδειξε την ανθρωπιά του,
απέναντι ακόμη και σε αυτούς που ήταν υπεύθυνοι για τόσα δεινά, δίνοντας τους
κρυφά φαγητό.
Είχε επίσης την ευκαιρία να γνωρίσει
από κοντά τον Antoine de Saint-Exupéry , ο οποίος εκτελώντας πτήσεις αεροπορικού
ταχυδρομείου με προορισμό το Dakar, λόγω δυσμενών συνθηκών στο Agadir
αναγκάστηκε να προσγειωθεί στο Ouarzazatte. Αναμφισβήτητα η ζωή του Δημήτρη
Κατρακάζου ήταν άρρηκτα δεμένη με το Ouarzazatte, αφού είχε σημαντικό μερίδιο
στη μετεξέλιξη του από μια μικρή Kasbah σε κέντρο του Νότιο Άτλα. Σίγουρα
ιδιαίτερο ρόλο διαδραμάτισε η δημιουργία κινηματογραφικών στούντιο στην πόλη
όπου γυρίστηκαν μερικές από τις πιο γνωστές επιτυχίες του Hollywood. Δίχως όμως
την προσωπικότητα και το κύρος του Έλληνα επιχειρηματία, που προσέφερε τα
μέγιστα στην ανάπτυξη και την ανοικοδόμηση της περιοχής, το Ouarzazatte θα ήταν
μάλλον διαφορετικό. Ο άνθρωπος που το 1928 έφτασε περπατώντας στην πόλη,
μπόρεσε να δει εξήντα έτη αργότερα, το 1988, την πρώτη απευθείας εμπορική πτήση
Ouarzazatte-Paris. Αν και δεν ξέχασε ποτέ τον τόπο όπου έκανε τα πρώτα του
βήματα, τον Κοντιά της Λήμνου, αγάπησε όμως και αυτή την γωνιά του Μαρόκου και θέλησε
να τη βοηθήσει. Όπως έκανε με τόσους συνανθρώπους του, Έλληνες και ξένους. Η
ζωή του ήταν μια περιπέτεια, μια συνάντηση του ονεί ρου και του πάθους. Μια
αέναη πορεία προς την άνοδο και την κοινωνική καταξίωση γεμάτη διακρίσεις και
αναγνώριση.
Με
αφορμή την εγκαινίαση της γραμμής Παρίσι - Marrakech
- Ouarzazatte, η εφημερίδα L’ Express International Ν.1914, 15/4/1956 του αφιέρωσε το παραπάνω
άρθρο.